Είπα κι εγώ να μπω λίγο στο κλίμα των ημερών, να διαλύσω τα νέφη της μελαγχολίας που έχουν καλύψει, ανεπιστρεπτί θαρρείς, την καθημερινότητα όλων σχεδόν των οικείων μου, να αποτάξω αυτόν τον σατανά που λέγεται θλίψη και να κατακλυσθώ, ει δυνατόν, από αισθήματα τουλάχιστον τρυφερότητας, αγάπης, γενναιοδωρίας κι, εν τέλει, αισιοδοξίας, και διάλεξα να (ξανα)δώ ένα παλιό αγαπημένο έργο, το «Scrooge» του 1935, σε σκηνοθεσία Henry Edwards με τον μεγάλο και διάσημο (τότε) ηθοποιό τον (και sir) Seymour Hicks στο ρόλο του Εμπενίζερ Σκρουτζ, μία απ’ τις μεταφορές, φυσικά, της Χριστουγεννιάτικης Ιστορίας του Ντίκενς.
Όμως, άλλα τα μάτια του παιδιού κι άλλα του μεγάλου, πολλώ δε μάλλον, άλλα τα μάτια του χαρούμενου κι άλλα του λυπημένου: πέρασα 70 περίπου λεπτά της ώρας αδιάφορα, δίχως ιδιαίτερες συγκινήσεις και δίχως, δυστυχώς, το «Πνεύμα των Χριστουγέννων» να με κυριέψει στο ελάχιστο. Εξ αρχής η σκέψη μου κόλλησε στον διάλογο μεταξύ του Σκρουτζ και του ανιψιού, τον οποίο σας μεταφέρω σχεδόν επ’ ακριβώς (οξύμωρον, πάλι!):
- «Γιατί είσαι χαρούμενος; Είσαι φτωχός!», λέει ο Σκρουτζ.
- «Γιατί είσαι κακόκεφος; Είσαι πλούσιος!», απαντάει ο ανιψιός.
Βέβαια, όπως ξέρουμε, ο θρίαμβος αυτός του ανιψιού επί του θείου, του φτωχού επί του πλουσίου, αποδείχθηκε προσωρινός διότι αργότερα, με την επίδραση των τριών πνευμάτων των Χριστουγέννων, ο ίδιος μεταμορφώνεται ριζικά κι από τσιγκούνης και κακορίζικος γίνεται γενναιόδωρος και καλόκαρδος και, φυσικά, από κακόκεφος γίνεται χαρούμενος. Κι η χαρά του αυτή, η εκ της αγάπης εκπορευόμενη, αυτή που πηγάζει απ’ τη χαρά των άλλων, είναι αληθινή χαρά, γνήσια, όπως πρέπει η χαρά να είναι. Έτσι η ισορροπία αποκαθίσταται: είσαι πλούσιος; είσαι και χαρούμενος!
Αναπόφευκτη, λοιπόν, κι η αναγωγή στο σήμερα. Σήμερα που κανένα «πνεύμα» δεν είναι δυνατόν να μεταμορφώσει τον τσιγκούνη σε γενναιόδωρο. Ο τσιγκούνης, ο πλούσιος τσιγκούνης, αγοράζει τη χαρά όχι με την αγάπη αλλά με τα αγαθά, τα προϊόντα. Στο τέλος, κι η ίδια η αγάπη από μέσο απόκτησης της χαράς καταντάει «αγαθό», προϊόν, κάτι που αποκτάται αντί του ανάλογου τιμήματος. Έτσι, οι σύγχρονοι Σκρουτζ δεν χρειάζεται να γίνουν γενναιόδωροι για ν’ αποκτήσουν τη χαρά. Κι αφού η γενναιοδωρία είναι αδιαμφισβήτως αρετή, μοιραία οι σύγχρονοι Σκρουτζ, αυτοί οι χαρούμενοι τύποι που μας ξεκουφαίνουν με τη «χαρά» τους, αυτή που αγόρασαν ομού με όση αγάπη χρειάζονταν, αυτοί, μοιραία λέω, δεν μπορούν πια «με κανένα πνεύμα» να γίνουν ενάρετοι. Κι αυτό, βέβαια, δεν είναι χαρά, δυστυχία είναι. Ποτέ η χαρά που λαμβάνει υπόσταση απ' τη δυστυχία του άλλου, συγκριτικά και μνησίκακα δηλαδή, δεν είναι αληθινή χαρά. Αφού κανένα πνεύμα δε μπορεί να αγγίξει πια τους σύγχρονους Σκρουτζ, ας μην ασχοληθούμε πια άλλο μ' αυτούς. Ας τους αφήσουμε στη «χαρά» τους, στη δυστυχία τους δηλαδή, κι ας παλέψουμε με τη δική μας θλίψη και μελαγχολία, ανεξαρτήτως αυτών. Είναι κι αυτό μια πράξη γενναιοδωρίας. Διότι, το ξαναλέω: η γενναιοδωρία είναι αρετή! Χρόνια Πολλά σε όλους!
Αθήνα, 30 Δεκεμβρίου 2010
Φώτης Μπατσίλας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου