Τρίτη 6 Σεπτεμβρίου 2011

ΚΑΘΗΚΟΝ ΚΑΙ ΕΠΙΘΥΜΙΑ (Ernst Lubitsch - Ninotchka, 1939)


Η ώρα των διλημμάτων είναι πάντα δύσκολη. Οι συγκρούσεις, πολλές φορές θεμελιακές, τείνουν να αναιρέσουν μέρος της ίδιας της υπόστασής σου. Δημόσιο ή Ιδιωτικό; Προσωπικό ή Κοινωνικό; Θέλω ή Πρέπει; Καθήκον ή Επιθυμία; Σκεφτείτε ανθρώπους που βρέθηκαν προ των ανωτέρω διλημμάτων, που έπρεπε να δώσουν απάντηση στα ερωτήματα αυτά, και πολλές φορές απάντηση άμεση και καθοριστική. Αυτούς τους ανθρώπους σήμερα, που όλα πλέον μοιάζουν ξεκάθαρα, που όλα πλέον έχουν «λυθεί» υπέρ του ατομικού συμφέροντος, απ’ τη μια τους λυπάμαι κι απ’ την άλλη τους βγάζω το καπέλο. Διότι, ναι, ακόμη και να τίθεται απλώς το ερώτημα, ανεξαρτήτως επιλογής, είναι πλέον αρετή! Η συνείδηση της πραγματικότητας, το «συνειδητόν» του πράγματος (έστω του «κακού»), είναι πλέον αρετή! Δεν είναι; Για να δούμε:


Η Νινότσκα, πολίτης της Σοβιετικής Ένωσης, της χώρας της απόλυτης επανάστασης, της χώρας της Δικαιοσύνης και της Ισότητας (όπως κάποιοι νόμιζαν και κάποιοι άλλοι διατυμπάνιζαν), βρέθηκε μπροστά στα ανωτέρω διλήμματα: της ζητήθηκε από το «καθεστώς» της να ταξιδέψει στο Παρίσι και να «μαζέψει» 3 αξιωματούχους που είχαν σταλεί προηγουμένως εκεί για να πουλήσουν κάποια κατεσχημένα κοσμήματα μιας «ευγενούς κυρίας» του παλιού τσαρικού καθεστώτος, ώστε να αγοραστούν τρακτέρ που ήσαν άκρως απαραίτητα για την σοβιετική αγροτική παραγωγή και οικονομία, πλην εκείνοι -οι άθλιοι!- το είχαν ρίξει στις απολαύσεις της πόλης του φωτός. Πράγματι, η σκληρή, απρόσωπη κι άτεγκτη Νινότσκα, μια γυναίκα-ρομπότ, ένα υπόδειγμα επαναστατημένου και πιστού ανθρώπου «μαζεύει» τους 3 συντρόφους της,  ωστόσο ερωτεύεται τον πληρεξούσιο της γηραιάς εξόριστης «ευγενούς κυρίας», τον Λεόν, δια του οποίου η κυρία αυτή διεκδικούσε τα κοσμήματα, και –φεύ!- συνάπτει σχέση μαζί του! Κι αυτός ο ...προπαγανδιστής του καπιταλισμού την γυρνάει σ' όλο το Παρίσι, της μαθαίνει πολλά πράγματα, και κυρίως ότι η ζωή δεν είναι μόνον επανάσταση και καθήκον. Κάποιο βράδυ που η Νινότσκα μεθάει, ένας άνθρωπος της Δούκισσας της κλέβει τα κοσμήματα. Η κατάσταση για τη Νινότσκα είναι απελπιστική. Η Δούκισσα προτείνει στη Νινότσκα να της επιστρέψει τα κοσμήματα και να παραιτηθεί για πάντα από τη διεκδίκησή τους, αρκεί να φύγει από τη Γαλλία και να παρατήσει τον Λεόν. Μεγάλο το δίλημμα, δίλημμα ζωής, αλλά η Νινότσκα πνίγει την επιθυμία, προτάσσει το καθήκον, κι αποδέχεται την πρόταση. Ο έρωτάς της με τον Λεόν φαίνεται ότι δεν θα ’χει ευτυχή κατάληξη, κι η μιζέρια της καθημερινότητας στη Σοβιετική Ένωση επιτείνει τη θλίψη της. Όμως, ο Λεόν, τρελλά ερωτευμένος μαζί της, κανονίζει με τη βοήθεια των τριών σοβιετικών αξιωματούχων του Παρισιού να σταλεί η Νινότσκα σε νέα αποστολή στην Κωνσταντινούπολη, όπου την περιμένει και την κρατάει για πάντα μαζί του (άλλο που δεν ήθελε κι εκείνη, βεβαίως!).



Η Νινότσκα, λοιπόν, σε μια πλήρως προπαγανδιστική υπέρ της Δύσης ταινία (του Ernst Lubich), σταθμίζει τα πράγματα κι επιλέγει άλλοτε το καθήκον κι άλλοτε την επιθυμία, κι ας μην ξέρει ότι στο τέλος (και κατά βάθος) όλα επιθυμίες είναι, όπως κι αν λέγονται




Υ.Γ. Η ταινία Ninotchka, κάτι σαν αισθηματική – ρομαντική κωμωδία, γυρίστηκε το 1939 κι είναι του γερμανοεβραίου σκηνοθέτη Ernst Lubitsch (1892, Βερολίνο – 1947, Λος Άντζελες). Στο ρόλο της Νινότσκα η υπέροχη (και για πρώτη σχεδόν φορά γελαστή!) Greta Garbo (1905-1990), ενώ σ’ αυτόν του Λεόν ο Melvyn Douglas (1901-1981). Ας σημειωθεί ότι τον ρόλο του κλέφτη των κοσμημάτων έπαιξε ο (καλτ κι αναγνωρισμένος ευρέως πλέον) Bela Lugosi (1882-1956).


Αθήνα, 6 Σεπτεμβρίου 2011

Φώτης Μπατσίλας



2 σχόλια: