Ο Δικαστής κι ο Ποιητής (όσα δεν βλέπει ο Δικαστής)

Ο Δικαστής κι ο Ποιητής (όσα δεν βλέπει ο Δικαστής)

Το Πνεύμα της Άμυνας είναι ο τίτλος μιας ποιητικής συλλογής του Τάσου Δενέγρη, η οποία κυκλοφόρησε στα 1999 από τις εκδόσεις Πατάκη, περιέχει όμως ποιήματα και παλιότερων χρόνων, ακόμα και της δεκαετίας του ’70. Ένα τέτοιο παλιό ποίημα κέντρισε ιδιαίτερα την προσοχή μου, κι ας μην είναι το καλύτερο της συλλογής, κι όχι διότι είναι το μόνο που έχει ομοιοκαταληξία. Άλλοι είναι οι λόγοι, θα τους καταλάβετε εύκολα. Γράφτηκε στις 7/3/1979 κι αναφέρεται σ’ έναν ξένο (και μισητό) φονιά ονόματι Ντουφτ. Αποτελείται από εννέα στροφές των τεσσάρων στίχων, δεκασύλλαβων και εννιασύλλαβων εναλλάξ, στους οποίους ο ποιητής αφηγείται όχι την ιστορία της ζωής του φονιά, αλλ’ απλώς τις τελευταίες στιγμές του πριν την εκτέλεση, και την στάση του ποιητή στο γεγονός καθ’ αυτό (όπως αυτή εκφράζεται στην 7^η και 8^η στροφή), μια στάση διαφορετική απ’ την αντίστοιχη του δικαστή. Ο δικαστής, λοιπόν, είν’ αυτός που κρίνει, αφού τίθενται ενώπιόν όλα τα στοιχεία της υπόθεσης. Τα βλέπει όλα και αποφασίζει. Όλα; Όχι ακριβώς! Υπάρχει πάντα μια άλλη πλευρά των πραγμάτων, των υποθέσεων, των εγκλημάτων, αθέατη στον δικαστή, φύσει και θέσει, διότι έτσι τον θέλει η κοινωνία τον δικαστή, κι ίσως έτσι πρέπει να είναι, αντικειμενικός, ψυχρός, σκληρός, «τυφλός», να μην τα βλέπει όλα, να μην τον ενδιαφέρουν όλα, να μην έχει σημασία το κίνητρο όταν η πράξη είναι βέβαιη και ομολογημένη, να μην προκαλείται η κοινή γνώμη, να αποφεύγεται του κόσμου η κατακραυγή… Κι όσο γράφω τούτες τις γραμμές, τις σκόρπιες ιδέες μου, με κυριεύει όλο και περισσότερο η σκέψη πως αν ένας δικαστής γράψει έν’ αληθινό ποίημα, αν δει την άλλη πλευρά των πραγμάτων δηλαδή, την αθέατη ως τότε σ’ αυτόν, τι σόι δικαστής, στ’ αλήθεια, θα είναι; Ποιητής-δικαστής, οξύμωρον δηλαδή… Μα τότε, δεν μπορεί, θα παραιτηθεί αμέσως, δεν μπορεί…

Παραθέτω ολόκληρο το ποίημα:

Επιτάφιος για τον μισητό φονιά Ντουφτ

Στο πεδίο βολής του Αϊ-Γιάννη

Ντουφεκίζουν τον ξένο φονιά

Πριν τη μέρα χαράξει ο ήλιος

Με βροχή και πυκνή καταχνιά.

Ούτε δάκρυ να λάμψει το μάτι

Ή λυγμός να θολώσει το νου

Σκοτεινή σαν σπηλιά η μορφή του

Μακρινή σαν τη σκιά του βουνού.

Να του δέσουν τα μάτια του αρνήθη

Στο δοκάρι εστάθη στητός

Του τρυπήσαν οι σφαίρες τα στήθη

Κι εσκορπίστηκε σαν κουρνιαχτός.

Κίνητρό του δεν ήταν το χρήμα

Φονικό και λαχτάρα σκοπός

Και που γράφω ετούτο το ποίημα

Ο αχός είναι ακόμη νωπός.

Από αυτή τη θολή ιστορία

Απ’ την τόσο μοιραία σφαγή

Απ’ το αίμα που χύθηκε αναίτια

Κι απ’ του κόσμου την κατακραυγή.

Αρκετοί θα τα βάλουν μαζί μου

Θα σκεφτούν πως υμνώ το φονιά

Πως τα έχω τελείως χαμένα

Ή με δέρνει φριχτή απονιά.

Πρέπει όμως να τους διευκρινίσω

Πως ο νάρθηκας του ποιητή

Είναι ο χώρος που βρίσκεται πίσω

Απ’ το μάτι του νου και τα’ αυτί.

Είναι η άλλη πλευρά των πραγμάτων

Η αθέατη στο δικαστή

Μία στάλα συμπόνιας κι αγάπης

Στο φονιά τον τρελό το ληστή.

Τόσο αίμα και πάλι δεν φτάνει

Ντουφεκίσαν τον Ντουφτ το φονιά

Στο πεδίο βολής του Αϊ-Γιάννη

Με βροχή και πηχτή καταχνιά.

Αθήνα, 13 Ιουλίου 2012

Φώτης Μπατσίλας

Υ.Γ.

1. Ο φονιάς Ντρουφτ είναι ιστορικό πρόσωπο. Για τη δράση του και την ιστορία του μπορείτε να διαβάσετε στο εξαιρετικό μπλογκ:

http://eglima.wordpress.com/2009/05/02/aima_/

2. Ο ποιητής και μεταφραστής Τάσος Δενέγρης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1934 και πέθανε τον Φεβρουάριο 2009. Άλλες ποιητικές συλλογές του, εκτός από το πνεύμα της άμυνας:

Θάνατος στην πλατεία Κάνιγγος,  ιδιωτική έκδοση, 1975

Το αίμα του λύκου, Εγνατία, 1978

Θειάφι και Αποθέωση, Άκμων, 1982

Ακαριαία, Ύψιλον, 1985

Η κατάσταση των πραγμάτων, Καστανιώτης, 1989,

οι οποίες έχουν συγκεντρωθεί στον τόμο Μιλάει ο Αγριόχοιρος, Ποιήματα 1952-2008, Ύψιλον, 2008, μαζί με την ομώνυμη ποιητική συλλογή.

Πρωταγωνίστησε, ως ηθοποιός, στην ταινία του Σταύρου Τσιώλη «Σχετικά με τον Βασίλη» (1986), στην οποία εμφανιζόταν, μεταξύ άλλων, και ο αγαπημένος Χρήστος Βακαλόπουλος.